|
Geachte donateurs, |
Geachte donateurs,
Met dit donateursbulletin brengen we u graag
op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij
Stichting De Koetsewagen. Vorig jaar
informeerden we u hoe we de hand hadden
kunnen leggen op een drietal mooie
versterkingen van de collectie. Grote dank aan
u voor uw giften en donaties hiervoor, en voor
de Koetsewagen in het algemeen, want ook
lopende restauratiewerkzaamheden aan diverse
andere rijtuigen hebben de nodige
aandacht en onkosten gevergd.
Graag noem ik u nog de Crème
calèche. Hiermee is stalhouderij
Prins/Biessum flink aan de slag
gegaan met als doel deze
gerepareerd en opgeknapt weer op
de weg te krijgen, en de
verwachting is dat deze voor de
zomer weer rijdt!
In deze Coronatijd lijkt het nu bijna
een eeuw geleden dat we in januari
en februari nog plannen maakten
voor een Open Dag van de Stichting en aan de
Nienoordkoetsentocht mee wilden doen. Deze
publiekspresentaties hebben we helaas uit
moeten stellen, en we richten ons nu op de
werkzaamheden en fondsenwerving om de
koetsen helemaal klaar te hebben voor wanneer
er weer meer kan. Hier werd al een 100-tal uur
aan besteed.
Voor 2020 staat op de planning om te werven
voor de nog ontbrekende fondsen voor de
investering in aanschaf en enige reparatie van
de nieuwe koetsen. Dit betreft de reparatie van
de bevestiging van de boom van de nieuwe
postkoets.
|
Ook is een postkoetsladder
aangeschaft; deze is gewenst om passagiers
enigszins comfortabel boven op de postkoets te
kunnen laten komen. Het verhaal over de
aanschaf van een postkoets en nog twee andere
koetsen leest u elders in dit bulletin. Inclusief
bijkomende kosten verwachten we een
totaalbedrag van € 36.500 nodig te hebben.
Dit bedrag is middels renteloze leningen
voorgefinan-cierd. We zijn nu druk bezig
om het totaal-bedrag definitief te
bekostigen. Van de benodigde bedrag is
inmiddels twee derde verkregen of
toegezegd in de vorm van periodieke
schenkingen en donaties. Ook uit de
toekomstige exploitatie hopen we een
bijdrage te kunnen halen, alleen willen
we die beperkt houden om het gebruiken
van de rijtuigen zo laagdrempelig
mogelijk te houden, conform onze
doelstelling. Ook in 2020 doen we
daarom graag een beroep op u voor een
donatie. Het minimumbedrag is € 20, maar een
hoger bedrag is zeer welkom vanwege de vele
kosten die we als Koetsewagen gemaakt hebben
en voor een viertal restauratieprojecten die lopen.
NB De Koetsewagen heeft de status van culturele
ANBI, waardoor er nog aantrekkelijkere fiscale
mogelijkheden zijn qua aftrekbaarheid van uw
gift/donatie. Bij voorbaat hartelijk dank voor uw
steun.
Met hartelijke groet,
Mertijn Dijkstra
Voorzitter
|
|
PROJECT AANSCHAF KOETSEN
Variatie in in te zetten koetsen is iets wat voor
de organisatie van koetsentochten van belang is
om een mooi geheel te krijgen.
Met een postkoets kunnen veel passagiers mee,
maar bovendien vormt het vaak een parel in de
samenstelling van een koetsenoptocht. Het is
dus een belangrijk type koets. Om ook op termijn
in de Stad Groningen over een postkoets
te kunnen blijven beschikken, heeft de Stichting
de Koetsewagen gezocht naar een exemplaar
waarmee ze haar collectie kon uitbreiden,
zodat de beschikbaarheid van een postkoets in
Groningen ook op termijn is geborgd. Ondanks
zijn zeer vergevorderde leeftijd was de
Koetsewagenoprichter Jaap Stienstra
enthousiast voor dit plan, en behoorde hij bij de
aanvankelijke financiers ervan, en informeerde
met enige regelmaat naar de vorderingen.
Helaas heeft hij niet meer mee kunnen maken
dat de Koetsewagen anno 2019 een postkoets
aan haar collectie heeft toegevoegd. Afgelopen
zomer deed zich de kans voor om bij de
verkoping van de collectie Draaisma in
Noordwolde (Frl) een postkoets te
verwerven. Hoe oud hij is, is niet precies
bekend.
Nieuwe postkoets
Bij van de Heuvel in Valkenswaard zijn enige
herstelwerkzaamheden gepleegd. En zelf zullen
wij hem nog opnieuw gaan schilderen.
Deze koets is van het type park drag / private
drag gezien de open zitting achterop. Een
roadcoach voor wedstrijden zou een gesloten
zitting hebben gehad. Zie de volgende plaatjes
|
Links ziet u een park drag, rechts een roadcoach
Onderdeel van de deal was ook een stijlvolle Jan
Plezier,
Nieuwe Gele Jan Plezier
en later ook nog (bij het scheiden van de
rijtuigverkoping tegen een zeer gereduceerde
prijs) een landauer van de gerenommeerde
rijtuigbouwer Kimman uit Haarlem. Een
landauer met dubbele kappen ontbrak in het
assortiment rijdende koetsen.
Deze koetsen staan tijdelijk in Borg en Nationaal
Rijtuigmuseum Nienoord, waar de Koetsewagen
gebruik mag maken van de werkplaats.
De reeds aanvullend gemaakte kosten zijn voor
het transport en revisie van de remmen.
De exploitatie van de rijtuigen ligt bij onze
stalhouders, waartegenover voor de Stichting een
tegemoetkoming bestaat. Mede door deze
inkomsten kan de stichting de collectie wel instandhouden,
maar voor het verwerven van en in
rijdbare staat brengen van de in de collectie
ontbrekende koetstypes zijn extra fondsen
noodzakelijk.
|
|
KOETSENTOCHT VAN DE COMPAGNIE TOT
INSTANDHOUDING VAN HET OUDE GERIJ
Enige tijd terug ging een uitgebreid gezelschap
per koets van de Winkheem bij Aduard naar
Winsum en terug. Zo’n tocht duurt wel een hele
dag en 30 à 40 km is ook het maximum wat met
paarden haalbaar is per dag.
Via de binnenweg naar Oostum naar Garnwerd,
alwaar we op de dijk bij het historische en zeer
bekende cafe Hamming welkom werden geheten
met koffie en gebak. Na enige tijd vertoeft te
hebben op het terras, met uitzicht op dorp,
molen "de Meeuw" en Reitdiep, ging de tocht
door over klein Garnwerd naast de oude loop
van de Hunze, en naderden we Winsum, we
reden via Bellingeweer naar het centrum en
dronken op het terras van het oude historische
cafe de Gouden Karper een borrel met een
versnapering. Daarna reden we door naar
"Schaphalsterzijl" alwaar we de lunchstop
hielden. Via Schouwerzijl, ook een historische
plaats met alle middenstand die denkbaar was,
reden we zuidwaarts, op Rodehaan staken we
het Reitdiep over en via Saaksum ging de rit
naar Ezinge,
|
naar het huis van bestuurslid Bart
Ramaker, na enige tijd aanvaardden we het
laatste traject: via Feerwerd en de Meedenerweg
kwamen we terug in Aduard, de Winkheem.
NIENOORDNIEUWS
Op zondag 17 mei zou voor de 3e keer een
koetsentocht door het Westerkwartier georganiseerd
worden door het Nationaal
Rijtuigmuseum. Helaas moest men door de
Coronacrisis tot uitstel tot volgend jaar besluiten.
Het was bedoeld als een tocht met aangespannen
authentiek gerij.
INHOUDSOPGAVE:
- Voorwoord
- Project aanschaf koetsen
- Koetsentocht van de Compagnie
- Draaistel en draaicikel
- Uw aandacht voor de Kimman landauer
- Colofon
|
|
DRAAISTEL EN DRAAICIRKEL
In de prehistorie had men karren met 4 wielen,
die slecht bestuurbaar waren en daarnaast
tweewielige strijdwagens die juist uiterst
wendbaar waren, ook als er twee paarden voor
stonden met een disselboom ertussen. Als men
in de opslagplaats waar toevallig twee wagens
achter elkaar staan op het idee komt om de
disselboom van de ene met een pen te verbinden
met de as van de voorste wagen, heeft men ook
een vierwielige wagen maar nu bestuurbaar.
Paus gekanteld in 1415 in voertuig: je ziet het
onderstel
De opbouw maakt men dan vast aan de
achterste ‘wagen’ en boven die disselboom
daarvan. Wel is die langboom/fleche eronder de
beperkende factor voor de draaicirkel.
Bij boerenwagens maakte men daarom een extra
draaipunt in die balk. Bij latere galarijtuigen
maakte men een zwanehals-boog in de fleche
zodat de voorwielen er onder door konden
draaien. En bij de 19e eeuwse koetsen met
ellipsveren zonder fleche was het probleem
helemaal opgelost, nu moest alleen onder de
bok voldoende ruimte zijn om de wielen eronder
door te laten draaien. Een koets kan daarom
scherper draaien, bijna haaks, dan welk auto ook.
|
Toen onze rode coupé -bouwer Mudde- blijkbaar
in 1920 een keer een nieuwe vooras heeft
gekregen met nieuwe wielen - vooras gemerkt
Tattersal-Hilversum- achteras gemerkt Mudde-
Amsterdam- waren die nieuwe wielen net even
groter dan de oude en slijten dus tegen de bak
aan en konden niet haaks meer draaien. Daar
moeten koetsiers bij deze koets nu dus rekening
mee houden.
Een ander probleem is dat het voorstel niet mag
kiepen als de paarden beginnen te trekken.
Daartoe moet het afgesteund worden.
In het begin deed men dat door de langboom van
het achterstel tegen de trekbalk aan het voorstel
te laten schuiven, later door een volledige
draaicirkel zoals op de foto’s hierboven.
Twee rijtuigen met fleche waarin een zwanehals
Bronnen:
- Lásló Tarr: Karren Kutsche Karosse
- A Wegener Sleeswyk: Wielen wagens koetsen
- G Ipenburg: Rijtuigen op het spoor
- F.J.Weijs: Met beide handen. Uit’t goede hout gesneden
- Andres Furger: Kutschen Europas Des 19e 20e Jahrhunderts
|
|
UW AANDACHT VOOR:
DE KIMMAN-LANDAUER
Onlangs is aangeschaft een fraaie goed
gerestaureerde landauer. Het is qua type een
Shelbourne (vierkante) landauer. Gebouwd
door voorheen gebr H. en F. Kimman fabrikanten
voor luxe rijtuigen en automobielen sinds
1884.
De naam Landauer verwijst naar de plaats
Landau. In 1702 zou keizer Joseph I daar na
een gewonnen veldtocht één hebben gebruikt:
veroverd, of zich daar laten maken.
eind 18e eeuw
eind 19e eeuw
|
1593 met
Aartshertog
Ernst van
Oostenrijk,
En U ziet de eerste, “landauer”kwam er al aan
het eind van de Middeleeuwen, toch de echte
landauer (dus zo genoemd sinds de 18e eeuw)
werd pas populair in de 19e eeuw omdat het toen in
sterk verbeterde vorm zo’n multi-inzetbaar rijtuig
was.
|
