To UK/US English






de
Koetse
wagen







Inhoud:
Voorwoord | Rijtuigagenda | Nieuws van onze stalhouders | ontstaan stichting De Koetsewagen |
restauratie Glazen brik | koetsentocht ten zuiden van de Groningen | Aandacht voor de Belgische coupé | opgave Donateurs | Colofon
Donateurbulletin Koetsewagen 2010


Geachte donateurs,
Met dit donateursbulletin willen we u graag berichten over tal van zaken betreffende De Koetsewagen en onze inspanningen om de koetsen nog meer het straatbeeld te laten verrijken. Een voorbeeld hiervan de lopende restauratie van de Glazen Brik, waarover verderop in dit bulletin meer. Daarnaast kregen we van een van de fondsen die we benaderden het verzoek iets meer over de historie en ontstaansgeschiedenis van de stichting te schrijven. Het leek ons aardig om ook onze donateurs in de gelegenheid te stellen om hier kennis van te nemen. Last but not least is er ook nog een beschrijving van een fraaie koetsentocht in de omgeving van Groningen opgenomen.

Sinds het vorige bulletin is tot het bestuur van de stichting toegetreden de heer Robert Prummel, mede met bedoeling de fondsen-wervingskant van het bestuur te versterken. Dit is hard nodig want de restauratie van de Glazen Brik viel gaandeweg behoorlijk tegen. Dank zij een gift van het Landbouwfonds en een gift van de Stichting Oud Leden van het Groninger Studenten Corps Vindicat atque Polit zijn we er toch in geslaagd om de restauratie financieel rond te krijgen.
Wel merken we dat het niet de beste tijden zijn voor fondsenwerving, vandaar dat we ook zeer blij zijn met u, onze (vaak al jarenlang trouwe) donateurs.
Bij het bekostigen van een restauratieproject vormen uw donaties het fundament waarvan ook giften van fondsen afhangen. U helpt ons met uw donatie dus eigenlijk twee keer! Graag zouden we ook dit jaar uw steun weer ontvangen.
Ook voor 2010 is de minimumdonatie vastgesteld op € 15,- maar het verheugt ons dat zeer velen van u ons met een hoger bedrag steunen. Hartelijk dank daarvoor.

Met vriendelijke groet, mede namens de vrijwilligers en de andere bestuursleden van Stichting De Koetsewagen,

Mertijn Dijkstra
voorzitter

Inhoud
Rijtuigkalender
Momenten waarop de koetsen weer in het straatbeeld te zien zijn:
  • Zaterdag 10 juli: optocht lustrum Vindicat
  • Zaterdag 28 augustus: Gronings Ontzet


  • Zondag 29 augustus en zondag 5 september: koetsentochten Compagnie tot instandhouding van het Oude Gerij.
  • Zaterdag 4 september: Fraeylema koetsentocht
  • Zaterdag 25 september: Boerenoptocht tijdens het Flaeijelfeest: om 10.00 uur in Nieuwehorne.

Nieuws van onze stalhouders

Stalhouderij Nieboer hield op 13 december een open dag mede ter gelegenheid van de opening van de nieuwe binnenbak van de manege. Alle koetsen, waaronder die van de Koetswagen, stonden prachtig opgesteld, met brandende kaarsen in de lantaarns. Ook waren er rondritjes met de Jan Plezier.
De Postkoets van Kuipers
Stalhouderij Kuipers kwam ruim aan bod in de januari editie van het blad ‘Mensport’. Hierin werd uitgebreid aandacht besteed aan de zeer bijzondere postkoets die Kuipers heeft: De Perseverance.

Historie en ontstaansgeschiedenis van Stichting De Koetsewagen

Stichting de Koetsewagen is de opvolger van stichting stalhouderij Noord Nederland. Deze werd opgericht toen stalhouder Evert Hemmes in 1964 met zijn stalhouderij ophield.

Groningen heeft in het verleden vele stalhouderijen gekend. Als één ermee ophield dan werd er vaak een boeldag georganiseerd, waarop alles, paarden, tuigen en koetsen, verkocht werd. Een nieuwe stalhouder moest van voren af aan beginnen met het kopen van paarden, maar ook koetsen. Begin jaren 60 was er in Groningen stalhouderij Hemmes. De jonge Jan Hemmes zou daarin zijn vader, Evert Hemmes, opvolgen als stalhouder. Toen hij ernstig ziek werd, kon dit niet. Hij wilde echter graag dat de koetsen van de stalhouderij bewaard bleven voor nieuwe stalhouders.


Daarvoor is toen in 1964 de Stichting Stalhouderij Noord Nederland opgericht. De eerste jaren reed stalhouder Bolhuis met de koetsen en vervolgens stal-houder van Bergen. Deze stopte in 1976.

Als opvolger van stichting stalhouderij Noord Nederland werd door dezelfde betrokkenen in 1977 stichting De Koetsewagen opgericht. Hiermee kwam er een duidelijke scheiding tussen de collectie en het beheer ervan, en de exploitatie van de stalhouderij. Dit was belangrijk om voor de fondsenwerving aan te kunnen tonen dat giften en subsidies ten goede kwamen aan de collectie, en niet aan de exploitatie.

In stichting de Koetsewagen werden niet alleen de koetsen van stalhouderij Noord Nederland ondergebracht, maar ook die welke studentenvereniging Pragmaticum Illustre (subvereniging van Vindicat atque Polit) bezat. Tegelijkertijd startte ook stalhouder Kuipers, die tot op de dag van vandaag zijn stalhouderij aan de Friesestraatweg heeft.

Vanaf 2001 maakt ook stalhouderij Nieboer uit Hoogezand gebruik van enkele rijtuigen van Stichting De Koetsewagen.

Sinds de oprichting van de stichting is het voor een nieuwe stalhouder steeds moeilijker geworden om een dergelijke collectie historische koetsen op te bouwen. De functie van stichting de Koetsewagen, te zorgen dat opeenvolgende stalhouders in Groningen over deze collectie rijtuigen kunnen beschikken, is daarom in de loop der jaren alleen maar belangrijker geworden. We zien ook dat talloze maatschappelijke organisaties er jaarlijks op rekenen gebruik te kunnen maken van onze collectie: Oranjeverenigingen (waaronder die van Groningen), scholen, de vriendenvereniging van het rijtuigmuseum, bejaardeninstellingen, Vereniging van Volksvermaken (28 augustus) en ook de Sinterklaasintochten in minimaal 4 gemeenten etc.
De collectie bestaat uit verschillende type historische rijtuigen waaronder een aantal bijzondere. Zo zijn er de landauers en glaslandauers, die vanwege het kunnen openen van de kappen populair zijn bij mooi weer. Bijzonder is de geheel open crème calèche, Zeldzaam zijn de gesloten Berliners, waarvan de stichting er zelfs een aantal heeft.
Ook zijn er de Glazen brik, en de bekende Jan Plezier, in welke beide rijtuigen de passagiers in de lengterichting zitten. Tenslotte enkele trouwcoupés en een open jachtbrik.

Glazen Brik: verslag van de restauratie

Op dit moment wordt er hard aan de koets gewerkt. De laatste restauratie-onderdelen, het schilderen en stofferen, moeten op zaterdag 10 juli gedaan zijn. Dan is er namelijk de optocht ter gelegenheid van het 195-jarig bestaan van het Groninger Studenten Corps Vindicat, waarin deze koets moet meerijden. Om dit mogelijk te maken ontving Stichting De Koetsewagen van de Stichting Oud-Leden van Vindicat een gift.
Er is veel aan gebeurd, nieuwe wielen zijn gemaakt, een nieuwe draaistel, nieuwe leer dakbedekking, het houten frame onder de bok is geheel vervangen, nieuwe gefreesde rondkop- schroefbouten om de ramen te kunnen uitnemen, een nieuw voorschot achter de koetsierszitting en dat alles wordt opnieuw bekleed met een fraai oud motief aan de zijwanden en een effen blauwe hemel. De rugleuning van de koetsiersplaats wordt opnieuw met leer gecapitioneerd.

De Glazen brik is een Omnibus brik en dus inzetbaar ook in de winter voor een iets groter gezelschap.
Het grappige is dat ons woord bus een afkorting is van Omnibus. Dit was dus vroeger de eerste bus.
Koetsentocht route compagnie

Regelmatig schenken we in dit bulletin aandacht aan routes voor koetsentochten in de omgeving van Groningen. Ditmaal een route ten zuiden van de Stad Groningen.

Het vertrekpunt is aan het begin van de Hoornse Dijk, bijvoorbeeld bij hotel New Hampshire plaza Na vertrek rijden we over de Hoornse Dijk langs het Paterswoldse meer. Langs de dijk zijn een aantal opvallende zaken te zien: We passeren onder meer de thuisbasis van de kanobasketbalvereniging. Deze hebben tegenwoordig een oefenvijver naast de dijk. Let op het grote verschil in hoogte van de waterstand aan weerszijden, goed zichtbaar bij de sluis. We rijden vervolgens door Haren richting Glimmen. De bebouwing van Haren kenmerkt zich door het grote aantal villa's en ruime twee-onder-één-kap-huizen, waarvan de meest karakteristieke gebouwd werden tussen 1880 en 1940. Er zijn veel art deco, Amsterdamse School-elementen en Delftse School-woningen te vinden. In de eerste jaren van de twintigste eeuw liep er een tram (aanvankelijk paardentram) door Haren, als onderdeel van het traject van Groningen naar Zuidlaren en Vries. Enkele wachthuisjes voor die tramverbinding zijn nog te zien langs de Rijksstraatweg.

Via de Rijksstraatweg vervolgen we onze tocht richting Glimmen, waar we meteen na het plaatsnaambord Glimmen rechts afslaan, het bos in. Bij de picknickplaats is er ruimte om een stop te houden, prachtig in het bos. Net buiten het bos gaan we over het riviertje de Drentsche Aa die hier meandert. Via de kleine tunnel onder de snelweg door. We volgen de Noord Willemsvaart en komen in het plaatsje De Punt. De naam is een verbastering van pont, het dorp is dan ook gelegen aan de oorspronkelijke weg van Assen naar Groningen waar deze de Drentsche Aa kruist.

Net voorbij het vliegveld rijden we het landgoed de Vosbergen in. Tot het landgoed behoren een villa, een boerderij, vier in erfpacht uitgegeven voormalige boerderijtjes, 52 ha bos, natuurterrein, vijvers, wegen, paden en 54 ha bouw- en grasland, in totaal ongeveer 106 ha. De villa is nu verhuurd aan een muziek-instrumentenmuseum, waar ook een bezoek aan gebracht kan worden. In 1890 is men begonnen met de aanleg van het huidige bos. Eerst was er sprake van een landschap van veen en heide. Tijdens de ontginning is begonnen met de aanleg van het bos. In het bos is een grafheuvel te vinden. Onder deze heuvel bevindt zich nog een hunebed.

Als we het bos verlaten rijden we door Paterswolde. Na Paterswolde rijden we via de hoofdweg langs Het Friesche Veen. Dit is het Drentse deel van het Neerwold, waarvan het Groningse deel het Paterswoldsemeer is. Het gebied heeft een oppervlakte van 78 hectare en wordt beheerd door natuurmonumenten. Het is een laagveengebied met moeras-bos, riet en open water, ontstaan in het begin van de 19e eeuw door veenafgraving. Daar waar het werd afgegraven ontstond water met daartussen de leg-akkers waar het veen werd gedroogd. Door erosie zijn de meeste leg-akkers, op een aantal in het noordelijke gedeelte na, inmiddels verdwenen.

Via het coulissenlandschap van het buurtschap Schelfhorst vervolgt de tocht richting de Hoornse Plas, die is gegraven tussen 1971 en 1973 en is eigenlijk een noordelijke uitloper van het Paterswoldsemeer.
Als we stad Groningen binnenrijden komen we langs de Piccardthofplas. Enkele decennia geleden bestond de plas in de huidige vorm niet, alleen een heel klein deel ervan. De plas kreeg zijn huidige omvang toen er rond 1958 op deze plek zand gewonnen werd voor de aanleg van de nabij gelegen snelweg A7. De plas ontleent zijn naam aan het aangrenzende volkstuincomplex Piccardthof, dat genoemd is naar de grote voorvechter van volkstuinen in de stad Groningen, de notabele Jan Hendrik Herman Piccardt. De plas is zo'n 30 meter diep waardoor hij niet dicht vriest, en heeft zoute kwel.

Even verder passeren we de in december in gebruik genomen nieuwbouw van het Martiniziekenhuis. Opvallend is de glazen gevel voor de eigenlijke gevel. Door openingen beneden en boven in de glazen gevel ventileert de lucht tussen beide gevels. Wanneer in de eigenlijke gevel ramen geopend worden heeft men hierdoor frisse lucht, zonder het lawaaioverlast van de langslopende weg. Bijzonder zijn ook de laag gesitueerde ramen, waardoor patiënten vanuit bed ook naar beneden naar buiten kunnen kijken.

En dan naderen we alweer de honingraad staalconstructie van het Hampshire Hotel, en daarmee het einde van deze tocht.


Uw aandacht voor:

De Belgische Coupe

Deze coupé staat bij stalhouder Kuipers maar is niet meer in gebruik. De coupé heeft al het een en ander meegemaakt, stond eerst in opslag in voormalige depot Polderstraat (waar nu het hoofdpostkantoor is) en was toen zwart geschilderd en stond bekend als Duitse coupé, echter op de wieldoppen staat: “Van Aken freres (P.A.RC ) Anvers” Het is dus een Belgische coupé. Ze heeft natuurlijk een Collingspatentas.

De bekleding is donkergrijs met een biesje Het voorglas is anders dan bij onze andere twee coupés vlak en niet gebogen Het is wel fraai geslepen glas, zowel het voorglas als de twee heel erg smalle zijglaasjes. Coupe betekent afgesneden, omdat de voorste helft veel korter is dan bij een Berline: de voorste zijraampjes zijn niet breder dan 8 cm. Dus bijna alle licht moet door het voorraam en de ramen in de zij-portieren komen. Achter het portier zitten net als bij onze berlines geen ramen, maar er zit wel een een klein glaasje in de achterwand. Die achter wand is erg gescheurd,
(twee barsten ), en de kieren zijn dicht getaped. Het achterpaneel zal volledig vervangen moeten worden, idem het zijpaneel rechtsvoor. Het ergst zijn echter de voorste hoekstijlen verrot en evenzo de lijst boven het voorraam. Die constructie moet in zijn geheel vervangen worden Het valt te overwegen deze coupé te restaureren, omdat het van een afwijkend type is, maar onze andere coupé is mooier en heeft eigenlijk voorrang. U kent onze financiële problemen en er zijn nog drie wachtende in de rij die eerst klaar moeten






Hierbij meld ik me aan als donateur van de Stichting 'De Koetsewagen'

Naam: ...............................................................................
Adres: ...............................................................................
Postcode: .............................. Woonplaats: ............................
Mijn donatie a 15,- per jaar maak ik over na ontvangst van een acceptgirokaart van de Stichting 'De Koetsewagen'.
Na mijn betaling ontvang ik eenmaal per jaar het blad 'De Koetsewagen'.

.............................. .............................. .............................
(plaats) (datum) (handtekening)

Een rijtuig zorgt voor een stijlvolle verlevendiging van het landschap. Het accentueert de cultuur en de historie waar Groningen zo rijk aan is.
Laten we er met z'n allen voor zorgen dat dit stuk cultuurbezit niet verloren gaat en dat we nog tot in lengte van dagen kunnen genieten van de prachtige aanblik die een koets ons in de straten biedt.



Het bestuur van de stichting 'De Koetsewagen ' bestaat uit:
Voorzitter: S.M. Dijkstra Administratief adres: J.A. Buiskool
Secretaris: J.A. Buiskool Sicke Benninghestede 20
Penningmeester: R. de Vos 9804 SB Noordhom
Leden: A Ramaker
H. Rijlaarsdam-Sikma Girorekening 3425570
R.Prummel
Techn. Commissie: M.J. Stok
assisterend: H v.d. Werff
_______________________________________________________________________________
Stalhouderijen: Stalhouderij J. Kuipers Friesestraatweg 424 tel.050-5774438
9746 TL Groningen
Stalhouderij Nieboer v.d.Duyn v Maasdamweg 274a 9602 VT Hoogezand tel:0598-320888

Inhoud:
Voorwoord | Rijtuigagenda | Nieuws van onze stalhouders | ontstaan stichting De Koetsewagen |
restauratie Glazen brik | koetsentocht ten zuiden van de Groningen | Aandacht voor de Belgische coupé | opgave Donateurs
Donateurbulletin Koetsewagen 2010