Het jaar 2005, dat nu ten einde loopt, is een druk jaar geweest voor stichting de Koetsewagen.
In mei werd de restauratie afgerond van de Jan Plezier.
Deze is langdurig onder handen genomen door de stichting Werk op Maat, voorheen Ability, in Uithuizen.
Elders in dit bulletin meer hierover.
Vervolgens deed zich een acuut probleem van houtrot voor bij de Crème Calêche.
Gelukkig bleek het ons mogelijk om bij scheepstimmerman Noordhof, een nieuw adres voor ons,
het vakmanschap te vinden wat nodig was voor de reparatie.
Met een strakke planning werd deze in korte tijd uitgevoerd, waarna de koets geschilderd en opnieuw gestoffeerd werd.
Hiermee kon de Calêche, één van de belangrijkste koetsen uit de collectie, deze zomer toch nog volop gebruikt worden.
We zijn als bestuur de heer Stienstra, één van de oprichters van de Koetsewagen,
bijzonder dankbaar voor zijn royale gift hiervoor.
Dit zorgde ervoor dat we voor de kosten van deze onverwachte reparatie slechts beperkt onze voor aflossing van
achtergestelde leningen gereserveerde gelden moesten aanspreken.
Terugkijkend kunnen we concluderen dat de rijdende collectie dit jaar met twee rijtuigen is uitgebreid.
|
Ook op andere vlakken was de stichting actief.
Zo hebben we al enige tijd plannen om het gebruik van de rijtuigen verder te bevorderen door kant en klare arrangementen op te zetten. Uitgaande van een Erfgoedlogies-locatie zou men dan een volledig verzorgde rijtuigtocht van een middag of dag kunnen maken.
De eerste oriënterende gesprekken hiervoor waren bijzonder positief. Wordt vervolgd...
Vooruitkijkend naar 2006 hebben we een aantal plannen:
Naast het verder uitwerken van genoemde arrangementplannen staat het restaureren van een tweetal rijtuigen, op ons verlanglijstje.
Dit betreft in de eerste plaats de "Blauwe", een glaslandauer, die naast wat klein houtwerk en afrondend schilderwerk nog compleet gestoffeerd moet worden en moet worden voorzien van een nieuwe kap. Aan de tweede koets, de Eva (gestald in Bedum), moeten veel ingrijpender werkzaamheden gebeuren.
- Inhoud
- Voorwoord
De Caleche
Koetsentocht Eelde
Stalhouder Kuipers in Mensport
Hippisch Saluut
Jan Plezier gereed
website: www.koetsewagen.nl
|
|
Voor de hiervoor benodigde financiën gaan we verschillende fondsen benaderen. Ook op u, donateur van onze collectie, willen we graag een beroep doen. Steun ons met uw donatie, zodat we enerzijds de collectie in stand en rijdende kunnen houden, en anderzijds een basis hebben om de restauraties te bekostigen.
Om u een idee te geven kan ik u het nog resterende deel van de restauratiebegroting van de "Blauwe" in het kort schetsen:
Houtwerk: 600 euro;
schilderwerk: 75 euro;
stoffering en kap 1350 euro.
|
Door veel zelf te doen met de hulp van een aantal trouwe vrijwilligers kunnen de totale kosten beperkt blijven. Bij deze koets is het bedrag overzienbaar en kunnen we mede met uw hulp op korte termijn starten. Bij de andere koetsen moeten we met veel hogere bedragen rekening houden.
Graag daarom uw donatie!
U alvast dankend voor uw steun,
Met vriendelijke groet,
Stichting de Koetsewagen,
Mertijn Dijkstra
voorzitter
|
De Cal�che, een verhaal van verval en herstel
|
De Calêche bleek op Koninginnedag plotseling een gat in de bodem te hebben.
Hij bleek ernstig verrot door inwatering achter de banken.
Vanwege het open karakter van de Crème Calêche komt er nog wel eens wat vocht in de koetsbak. Omdat de banken en kussens niet uitneembaar waren werd het gevolg daarvan pas laat opgemerkt.
Na verwijderen van de bekleding bleek het rot en schimmelproces veel verder gevorderd
dan we aanvankelijk dachten.
Bij demontage - waarbij we nu ook de bekleding, die al jaren aan vervanging toe was,
rigoureus verwijderd hebben - bleken zowel de voor als de achterbank volledig verzwamd en doorgerot,
de bodem daaronder was aan de voorkant ook weg, maar nog erger: de balken aan beide zijkanten waar de panelen aan bevestigd zitten ook. Het ijzeren frame hield de zaak nog bij elkaar.
|
Timmerman van scheepsinterieurs Noordhof wist gelukkig raad met de ronde vormen van de houten koetsbak en
slaagde er in om, in de beperkte tijd die we hadden zo vlak voor het zomerseizoen,
toch al het nodige houtwerk te vervangen. Vakmanschap van het maken van scheepsinterieurs
is ook heel goed toepasbaar bij een koets.
Er is goed werk geleverd: alles van eikenhout, nieuwe balken, planken, ronde bodem van kleine balkjes,
en een nieuw zijpaneel rechtsvoor. Twee nieuwe spatborden heeft hij op de oude manier met vuur en water
gestoomd en in de juiste vorm gebogen. Doordat nu de frames van beide zittingen
opnieuw (van eikenhout) zijn gemaakt, kon ook een ingenieus hef-systeem weer gangbaar gemaakt worden.
Dit betekende dat men met een hendel de zittingen omhoog of omlaag kon brengen,
al naar gelang men uit wilde kijken of niet.
|
|
Navraag leert dat dit voor een soort pronkzit dient,
bijvoorbeeld tijdens ceremoniële ritten. De constructie is waarschijnlijk tientallen jaren niet gebruikt en functioneert inmiddels weer.
De stalhouder gebruikt hem ook voor een meer alledaagse toepassing:
om de kuip van de koets als er toch wat ingeregend is beter te kunnen laten drogen.
Hierna moesten er de traditionele vele lagen geschilderd worden.
Hiervoor hebben twee van onze bestuursleden Bart Ramaker en Jan Albert Buiskool vele uren vrije tijd opgeofferd.
Vervolgens volgde het stofferen, noodzakelijk geworden omdat de oude bekleding verwijderd moest
voor de houtreparatie.
De oude bekleding, die zijn beste tijd wel gehad had en die waarschijnlijk dateerde uit het begin van de
jaren '60 vertoonde op veel plaatsen verstel-lapjes.
Doordat de crème witte skaibekleding nu dus ook is vernieuwd, is de gehele koets weer in oude luister hersteld.
|
Tevens zijn er zeilen bij gekomen voor over de bok en de open bak
zodat tijdens stalling of wanneer het regent de
koets afgedekt is. Overigens zijn nu ook de afwateringsgootjes in de kuip geboord, die er eigenlijk standaard al in hadden moeten zitten.
De bok werd ook nog iets mooier versierd met franje.
Op de linker-deur miste nog een deurklink, jaren geleden verloren gegaan.
De finishing touch was het monteren van een nagegoten deurklink, een afgietsel van die aan de andere zijkant. Met dank aan gieterij Borcherts / Dekens uit Hoogezand. Het echt allerlaatste was het toevoegen van de biezen, de geschilderde lijnen op de spaken, velgen en de bak.
De Crème Calêche is eind 19e eeuw hier in Groningen gebouwd door rijtuigbouwer K. Bouman.
|
|
Route koetsetocht langs veld, bos en meer
|
Een belangrijke doelstelling van Stichting De Koetsewagen is om de rijtuigen gebruikt te kunnen laten worden. Dat kan met rondritten door de stad, optochten, zoals met Sinterklaas, maar ook ritten ter gelegenheid van een huwelijk of andere partij. Waarvoor de koetsen zich bij uitstek ook lenen is voor een dagtocht, en uit eigen ervaring weten we dat een dagje compleet onthaasten is. Daarnaast is het een origineel manier van een dagje uit, en ook leuk om bijvoorbeeld vrienden een dagje mee te verassen.
We kunnen u hierbij de volgende route aanbevelen:
Groningen-Eelde-Groningen
Vertrek bij het Stadsparkpaviljoen in Groningen; hier is parkeergelegenheid.
Vervolgens via de Paterswoldseweg naar het Hoornseplasgebied, dat u linksaf inslaat; na een kronkelende weg komt u dan
(een stuk verder) weer terug op de Paterswoldseweg.
Deze gaat over in de Groningerweg en rijdend door het groen passeert u na enige tijd aan uw rechterhand landgoed De Braak,
|
en links de oprijlaan naar het landgoed Vennebroek, dat bij Natuurmonumenten hoort.
Het huis Vennebroek kunt u achter de vijverpartij zien liggen.
Inmiddels rijdt u op de Hoofdstaat Paterswolde binnen.
Bij de Vennerstraat slaat u rechtsaf, volgt deze, ook wanneer deze overgaat in de Kwikstaartweg.
Aan het eind hiervan naar links de Kievitsweg en dan de eerste rechts, de Helmerdijk op.
Deze gaat over in de Westerhorn. De tocht voert nu met een bocht om Eelde heen.
Bij de Mandelanderweg rechts, en deze volgen tot aan de Watermolendijk.
Hier linksaf en deze volgen totdat u rechtaf de Molenweg inslaat. Deze gaat over in de Eskampen.
Hier ziet u de velden waar een deel van de bloemen van beroemde corso van Eelde gekweekt worden.
Aangekomen bij de Esweg gaat u rechtsaf.
Het bordje klompenmuseum volgend slaat u na een paar honderd meter linksaf, de Wolfhorn in.
Bij de Zevenhuizerweg slaat u rechtsaf, en vervolgt deze, waarbij u de doorgaande Burgemeester Legroweg oversteekt.
De weg gaat over in de Vosbergenlaan.
|
|
Na een stukje rijden over de zandweg door het bos bereikt u Museum Vosbergen op het gelijknamige landgoed.
Hier is het muziekinstrumentencollectie van Verel gevestigd. Dit museum herbergt talloze historische instrumenten. Over de ontwikkeling daarvan kan u tijdens een rondleiding verteld worden, waarbij enkele ook bespeeld worden. Eveneens kunt u hier een kopje koffie drinken.
Het zandpad verder volgend komt u uit op de Burgemeester Legroweg, welke u rechtsaf inslaat. Bij de Weekakkerweg rechts slaat u deze in. U passeert hier enkele kwekerijen. Deze weg gaat over in de Vosbergenlaan, en later in de B. Boermalaan.
Bij de Hoofdweg aangekomen naar rechts, en deze blijft u volgen tot u rechtsaf de Meerweg in kunt slaan.
Op dit deel van de route heeft u een prachtig uitzicht op het Paterswoldsemeer.
Een heel stuk verder, bij de eerste weg links, slaat u af, de Hoornsedijk op.
Stalhouder Kuipers in Mensport
Aan Stalhouder Kuipers is onlangs in het blad Mensport een artikel een artikel gewijd.,
met mooie foto's en vermakelijke anecdotes. Een eerbetoon aan een markant man.
|
Halverwege de Hoornsedijk bevindt zich een sluisje, waar goed te zien is hoe groot het hoogteverschil is tussen het meer
en het Hoornse Diep.
Iets verder bevindt zich een kanovereniging.
Vroeger speelden de leden hiervan naast de dijk in het Hoornse Diep een soort basketbalspel met drijvende baskets.
Tegenwoordig hebben ze hiervoor een eigen bassin naast de Hoornse Dijk, met daarbij ook een clubhuis;
indien dit geopend is kunt u hier ook iets te drinken bestellen.
Aan het eind van de Hoornse Dijk gaat de route via een stukje Laan Corpus den Hoorn naar de Paterswoldseweg
en dan weer terug naar het Stadsparkpaviljoen.
Hier kunt u de dag desgewenst besluiten met iets voor de inwendige mens.
Mocht deze tocht u wat lijken om zelf te beleven, neem dan gerust contact op met stalhouder Kuipers.
Deze is met de route bekend, en rijdt u er graag langs.
Als u een bezoek wilt brengen aan het muziekinstrumentenmuseum dan is het raadzaam van tevoren contact op te nemen in
verband met openingstijden en de rond-leidings-mogelijkheden. Het telefoonnummer is 050-3081291
|
Hippisch Saluut
|
Ter gelegenheid van het 25 jarig regeringsjubileum van HM Koningin Beatrix werd door de paardensport in Nederland
(met als belangrijk stimulator oud Pragmaticum lid Henk Rottinghuis) een Hippisch Saluut gebracht in Apeldoorn.
Dit hield een
|
presentatie in van paardengebruik in al zijn facetten. Aan de hand, onder de man, aangespannen voor de koets of voor landbouwwerktuigen. Een mooie foto reportage is te zien op:
http://www.royalpress.nl/20050813.html
|
|
Restauratie jan Plezier voltooid
|
De Jan Plezier bereikte in januari de eindfase van de restauratie ,
zodat het mogelijk was te gaan plannen wanneer hij gereed kon zijn.
Het voorjaar naderde en Stalhouder Kuipers wilde hem graag weer gaan gebruiken.
Een datum werd geprikt voor de overdracht.
De laatste weken moest er nog veel gebeuren: montage van de veren en assen zowel achter als voor; verder bijvoorbeeld het bekleden van de leuningen en zittingen. Gekozen werd voor 4 uitneembare kussenblokken van donkerrood gemarmerde skai. Het bekleden gebeurde door de firma JMT te Baflo. Het laten maken van nieuwe oprolbare zeiltjes tegen de kou en regen, met idem plastic ruiten erin gebeurde geheel naar het model van de vorige versie bij de firma Waterborg. De zeilen werden boven bevestigd onder metalen strippen en onder van leren riempjes voorzien waarmee ze vastgezet kunnen worden onder aan de wagenkast.
Aan de overdracht werd aandacht besteed in diverse media.
Er stonden stukken in verschillende kranten en weerman Derk Bosscher presenteerde zittend naast stalhouder Kuipers niet alleen het weer maar ook de Jan Plezier.
|
Al met al heeft het Arbeids training centrum Werk Op Maat in Uithuizen schitterend werk verricht.
Een geheel nieuwe bok en de houten onderdelen van het draaistel allemaal vervangen. Evenaar-trekbalk vernieuwd, hoeken van de wagenbak uitgestukt en prachtig rond afgewerkt.
Tot slot is dit rijtuig professioneel geschilderd, 7 keer gegrond en 4 keer afgelakt in een mooie donkergroen met donkerrode kleur. Groningen heeft weer een echte Jan Plezier.
|
Calêche in studenten optocht
|
In juli was het lustrum van het Groninger studentencorps Vindicat Atque Polit.
Hierbij is altijd een optocht waarin koetsen meerijden.
Misschien was dit destijds wel een van de oorzaken van de oprichting van de Stichting de Koetsewagen.
Toen de stalhouders er na de
| oorlog een voor een langzaam mee ophielden, wilde men de koetsen veilig stellen.
Tijdens deze lustrumoptocht reden mee: de Crème Calêche, net fris gerestaureerd, de Bunk en de Glazen brik.
|