To UK/US English
krantkoetsewagen03-3.rtf converted by Lorenz Graf's HTMLtool 3.5e






de
Koetse
wagen







Voorwoord | Open monumentendag in Groningen | Koetsentocht route door Fivelingo | Veren voor de glaslandauer | Onze Berline collectie
Uw aandacht voor: Brik Bram | De Jan Plezier naar Ability | opgave Donateurs
september 2003
Geachte donateur,
Voor U ligt de nieuwste uitgave van het donateursbulletin van Stichting
de Koetsewagen. Traditiegetrouw berichten wij U wat er achter de schermen ondernomen is om onze collectie koetsen rijdend te houden zowel in het Groninger stadsbeeld als op het Groninger Land. Daarnaast gaan wij gestaag door met onze restauratieinspanningen.

Verheugd kan ik melden dat we hiervoor ook de steun van het Prins Bernard Cultuurfonds Groningen hebben ontvangen in de vorm van een gift van 6500 Euro.
Naast deze gift zijn wij ook zeer erkentelijk voor alle andere steun in financiële en materiële zin, die wij in toenemende mate ontvangen. Het is een absolute voorwaarde voor het realiseren van onze doelstellingen en het is daarnaast een niet te onderschatten stimulans bij het vele vrijwilligerswerk.

De Technische Commissie van de stichting is momenteel bijna wekelijks bezig met de restauratie van de Blauwe Glaslandauer. Na de houtwerkrestauratie vindt nu het schilderwerk plaats. Om het rijtuig de karakteristieke diepe glans te geven, wordt deze onder leiding van Jan Albert Buiskool voorzien van de noodzakelijke 12 verflagen: 8 grondlagen en 4 aflaklagen.

Verder kan ik U berichten dat Stichting De Koetsewagen op de Open Monumentendag van zaterdag 13 september a.s. met diverse rijtuigen acte de présence zal geven in de Groninger binnenstad. Ook U kunt dan meerijden in verschillende rijtuigen. Verderop in dit bulletin meer hierover.

De afgelopen tijd is er ook gewerkt aan het verbeteren van de informatievoorziening.
Op ons nieuwe website-adres:
www.koetsewagen.nl, kunt U nieuws vinden over actuele zaken als de Open Monumentendag, maar ook andere informatie van Stichting De Koetsewagen zoals foto's van de collectie.

Tot slot van dit voorwoord wil ik U nog graag attenderen op de bijgesloten acceptgiro.
Hiermee kunt U ons ook dit jaar weer van de zeer welkome steun voorzien om de collectie in stand en op de weg te houden. De minimumdonatie is gesteld op 15 euro, maar meer geven mag natuurlijk ook. Bij voorbaat wil ik U alvast hartelijk danken voor Uw steun.

Met vriendelijke groet
namens het bestuur
Mertijn Dijkstra


Inhoud:

Voorwoord
Open monumentendag in Groningen
Koetsentocht route door Fivelingo
Veren voor de glaslandauer
Onze Berline collectie
Uw aandacht voor: Brik Bram
De Jan Plezier naar Ability
opgave Donateurs

Beleef Open Monumentendag per Koets!
Zoals u wellicht weet zijn op Open Monumentendag talloze historisch gebouwen toegankelijk om geinteresseerden een gelegenheid te geven tot een kijkje achter deuren die anders gesloten blijven.

Komende Open Monumentendag, zaterdag 13 september, kan een ieder zich hierbij per koets laten rijden van Open Monument naar Open Monument. Reisbiljetten hiervoor zijn vanaf 10.00 uur kosteloos te verkrijgen in de Martinikerk, maar het aantal is beperkt.

Om dit mogelijk te maken zet Stichting De Koetsewagen de klok 90 jaar terug en heeft zij voor één dag een dienstregeling van koetsen door de Groningse binnenstad in het leven geroepen. Na het bezoek aan een monument stapt men in telkens weer een andere koets voor de rit naar het volgende monument. Zo reist men in 4 koetsen langs 4 monumentale haltes. Welke dat zijn plus de opstaptijden staan op het reisbiljet:
  • 1. Martinikerkhof, voor de ingang van het Provinciehuis;
  • 2. Nieuwe Kerk (zuidzijde)
  • 3. Scheepvaartkundig/Niemeyer Tabaksmuseum (achteringang aan de Schuitemakersstraat)
  • 4. Pelstergasthuis (halte afhankelijk van de drukte eventueel op het Zuiderdiep)
  • 5.

De koetsen hebben vaste pendeltrajecten tussen twee haltes. Passagiers worden verdeeld onder met de klok mee en tegen de klok in reizenden, waardoor de koetsen niet leeg hoeven te rijden. De passagiers rijden dus in alle koetsen een stukje, mits ze de ronde voltooien.
Om het geheel in goede banen te leiden rijdt op de bok van elke koets een conducteur-palfrenier mee.

Het prachtig gerestaureerde 4-persoonsrijtuig "De Bunk III" staat zonder aanspanning voor het Provinciehuis, het vertrek- en eindpunt. Hier kunt u ook terecht voor extra informatie over Stichting De Koetsewagen. Voor vragen kunt u contact opnemen met Mertijn Dijkstra, telefoon 06- 512 66 242.



 Deelnemende koetsen:

Stalhouder Kuipers:
- De Crême Calêche: 6 personen,
- De Glazen Brik: 10 personen,
- De Familiebrik: 10 personen;

Stalhouder Nieboer:
- De paardentram: 8 personen;
- De Jan Plezier: 12 personen.

Één van de vier trajecten zal met twee koetsen bereden worden.




Koetsentochten door Fivelingo
Rijtuig-route Fivelingo-1
Vertrek Rensumaborg Uithuizermeden
ongeveer t.o.v. de kerk, inrijden Rensumalaan. Aan het einde voor de borg links af om via de achteruitgang te komen op de Oude Dijksterweg.
Hier links af richting Uithuizen
Afslag Uithuizen, snelweg en spoor oversteken, via weg met vele verkeersdrempels passeert u de Menkemaborg. Als u er al aan toe bent kunt u hier uw eerste kopje koffie bestellen in het Schathoes.

Verder richting Doodstil op de rotonde niet over de autosnelweg, maar via de Trekweg langs het Boterdiep naar Doodstil ( = Doedes Til = Doedes brug). Hier de brug over naar Zandeweer. Zandeweer en met name de heel oude Romaanse kerk is een verrassing. Ze is te bezichtingen , (tel: 0595-432307)
U kunt doorrijden langs de kerk het dorp weer uit. Nu de snelweg oversteken en via de secundaire weg naar Zevenhuizen, dan Eppenhuizen en via de Eppenhuizerweg gaat u onder autosnelweg door naar Startenhuizen en Garsthuizen. Langs molen de Hoop via de Fiveldijk naar Westeremden. U rijdt helemaal onderlangs de wierde en gaat dan omhoog naar parkeerplaats: Hier is kunt u uw tweede kopje koffie drinken wanneer u de tentoonstelling in de Weem ( pastorie-boerderij) van kunstschilder Henk Helmantel bezichtigt. De toegang is niet gratis, maar het is absoluut de moeite waard. De kerk is ook te bezichtigen.

U rijdt het dorp weer uit richting Zeerijp, let op de bordjes voor de juiste afslagen.
Daar staat een grote kruiskerk, van binnen helemaal rood geschilderd ( baksteen imitatie) en er is een mooi orgel.
Door Zeerijp bij de splitsing linksaf ( met de auto kunt u ook rechtsaf Eenum, Leermens en 't Zand nog meenemen, maar met de koets wordt dat te lang.) We gaan via de molenweg en het verlengde daarvan De Dijkemerweg ( eigenlijke gesloten voor auto's, maar toch goed begaanbaar). Aan de Dijkemerweg ligt even voor de Wijnjetil boerderij De Diek'n. (www.dediekn.nl/). Hier kunt u thee drinken.

 We vervolgen de Dijkemerweg over de snelweg heen, richting Oldenzijl , wat we links laten liggen en komen tenslotte weer uit in Uithuizermeden , rijden langs de kerk en zijn dan weer vlak bij de ingang van ons vertrekpunt de Rensumalaan.
De totale route is ongeveer 34 km lang

Andere langere routes meer geschikt voor de auto.

Middellange route: Fivelingo-2
Vertrek in Westeremden op de parkeerplaats bij de kerk.Via Zeerijperweg en Lopsterweg
naar Zeerijp, dan de Eenumerweg naar Eenum, Schansweg naar Leermens,
dan via Dieftil naar Oosterwijtwerd, via Krewerderweg naar Arwerd en Krewerd
via Holwierderweg, Krewerderweg naar Holwierde, via Feldwerderweg en Schafferweg naar Godlinze .
Via de Boslaan naar 't Zandt, via Terhornse weg en Garsthuizerweg naar Garsthuizen
( of korter via Groeveweg direct naar Westeremden)
en via Fiveldijk terug naar Westeremden.

Lange route ( 40 km) Fivelingo-3
Vertrek Rensumaborg, Uithuizermeden
naar Menkemaborg, via Trekweg langs Boterdiep naar Doodstil, Zandeweer. Eppenhuizen, onder de snelweg door naar Startenhuizen en Garsthuizen. Via Fiveldijk naar Westeremden. Via Zeerijperweg en Lopsterweg naar Zeerijp, dan de Eenumerweg naar Eenum, Schansweg naar Leermens, dan via Dieftil naar Oosterwijtwerd, via Krewerderweg naaar Arwerd en Krewerd via Holwierderweg, Krewerderweg naar Holwierde, via Bierummerweg naar Bierum, dan naar Spijk, via Lage Trijnweg en Kolholsterweg naar Zijldijk, onder de snelweg door en (of anders een eerdere afslag bij Kolhof over de snelweg via Oosternieland) terug naar Uithuizermeden.


Nieuwe veren voor de Blauwe glaslandauer?
In het verleden zijn bij koetsen waar de veren te slap werden extra steunveren in de vorm van spiraalveren tussengelast.
Omdat dit verre van origineel is, en ook niet de schoonheidsprijs verdiend, heeft het bestuur besloten te kijken naar mogelijkheden om deze spiraalveren niet langer noodzakelijk te maken.
Verder heeft een koets ook geen schokbrekers. Een te sterke schommelende cadans beweging
veroorzaakt door te slappe veren
werd weleens opgevangen met een extra ketting tussen bak en onderkant van de ellips-veren

Het probleem van te zwakke veren is niet uniek voor de koetsen van de Koetsewagen. In Nederland zijn verschillende oplossingen bekend, onder meer de veren opkloppen, het toevoegen van een extra veerblad, of een combinatie van beide.

Wat het bestuur ook in overweging heeft genomen is de vraag of de huidige passagiers niet alleen groter, maar misschien ook zwaarder zijn dan waar men bij de bouw destijds rekening mee hield. Uit contact met andere rijtuigbezitters bleek dat dit effect ruimschoots gecompenseerd wordt door de vermindering aan bagage die tegenwoordig meegaat, en het feit dat de wegen vroeger meer gaten en kuilen kenden.

In dit geval met de blauwe glaslandauer hebben wij ons gewend tot Weweler Veren in Hoogezand en die adviseerde ons ze opnieuw te laten zetten, maar ook tegelijk volledig opnieuw te laten harden in België.
Dit is nu gebeurd met dit eerste proef-pakket veren, en binnenkort zullen ze weer gemonteerd worden, een lastige klus voor onze technische commissie.


Berlines
Op veel plaatsen in de noordelijke provincie rijden zo nu en dan koetsen, bijvoorbeeld bij een koetsentocht van "Rijden en Glijden". Dit is een vereniging van particuliere rijtuig en /of arreslee-eigenaren. Die eigenaren rijden voor hun plezier met hun eigen rijtuigen en aanspanningen. Vaak zijn het open rijtuigen: brikken of victoria's of zelfs super moderne marathonwagens voor de wedstrijden.
Een collectie gesloten Berlines, zoals de Koetsewagen die heeft, is echter nergens in optocht te zien. Één van de weinige uitzonderingen hierop vormt Prinsjesdag in Den Haag.
 De recentelijk volledig gerestaureerde Bunk III, (afkomstig uit de vroegere stalhouderij de Beunk uit Enschede), is momenteel de enige Berline die U kunt gebruiken. Een enkele is niet genoeg. Alleen al vanwege een bijdrage aan de diversiteit aan rijdende koetsen, zouden wij ook onze andere Berlines weer in goede staat moeten brengen. Dit was de auto van voor de vorige eeuw. Die weer zichtbaar te maken in onze straten roept het idee van een niet gemotoriseerde eeuw weer op.




Uw aandacht voor:

Brik Bram
Dit is een open brikje, bruin hout, blank gelakt. De naam brik is afgeleid van het engelse woord break,
(van breaking-in horses is het inrijden, trainen van paarden).
De banken achter de koetsiers-bok zitten dan bijna altijd in de lengterichting en het deurtje aan de achterkant geeft de mogelijkheid het rijtuig snel te verlaten in geval van nood.
Er zijn allerlei typen 'breaks' waaronder onze glazen Omnibusbrik en onze open Jan Plezier.
In Nederland heb je ook de kerkbrikjes waar de koetsier onder een afdakje zit en de passagiers binnenin, in een gesloten deel, met weer het deurtje aan de achterkant.

 Terug naar onze Bram: die is open, maar er kan een rechte kap bovenop gezet worden (met oprolbare zeiltjes), waardoor hij een iets Amerikaans uiterlijk krijgt, een recht vierkant koetsje, en dan zijn we al bijna bij de eerste auto, want die zag er ook zo uit.

Bram is in slechte staat, er zit houtworm in 2 wielen.
Tevens moeten de leren bekleding van de zittingen en het zeil van de kap vernieuwd worden.

Ability werkplaats

De Jan Plezier
De Jan Plezier, onze grote groene langwerpige open brik, die we een aantal afleveringen eerder al besproken hebben, gaat in restauratie, bij Ability in Uithuizen.
Nadat een team van Ability is wezen kijken in Groningen is onze Jan Plezier recentelijk getransporteerd naar de werkplaats van Ability in Uithuizen.
 De koets moet helemaal schoon gemaakt worden, alle oude verf moet er af om weer een beetje een gladde ondergrond te krijgen voor de op te brengen verflagen.
Vooraan bij de bok en de hals zal eerst nog een reparatie doorgevoerd worden.
Onze wens in eerder genoemd stukje uit gesproken, dat deze koets eigenlijk een goede verfbeurt verdiende, gaat dus onverwacht snel in vervulling.





Hierbij meld ik me aan als donateur van de Stichting 'De Koetsewagen'

Naam: ...............................................................................
Adres: ...............................................................................
Postcode: .............................. Woonplaats: ............................
Mijn donatie a 15,- per jaar maak ik over na ontvangst van een acceptgirokaart van de Stichting 'De Koetsewagen'. Na mijn betaling ontvang ik eenmaal per jaar het blad 'De Koetsewagen'.

.............................. .............................. .............................
(plaats) (datum) (handtekening)

Laten we er met z'n allen voor zorgen dat dit stuk cultuurbezit niet verloren gaat en dat we nog tot in lengte van dagen kunnen genieten van de prachtige aanblik die een koets ons in de straten biedt.