de Koetsewagen van oktober 2002
Geachte donateur,
Voor u ligt een nieuwe uitgave van het donateurbulletin van Stichting De Koetsewagen.
Zoals gebruikelijk begin ik mijn voorwoord met een terugblik op de afgelopen tijd en besluit het met de toekomst.
In maart bedacht de SNS-bank Groningen als hoofdsponsor van het Lions Jazz Festival in het Stadspark Stichting De Koetsewagen met een gift. Deze zal gebruikt worden voor het stofferen van de in restauratie zijnde Blauwe glaslandauer
De restauratiewerkzaamheden hieraan vorderen gestaag. Deze koets wordt momenteel geschuurd en geschilderd. Hiervoor was zij bij de hersteller van het houtwerk. Onder meer is de scharnierconstructie gerestaureerd, waardoor de glazen voor- en zijramen onder de bok geklapt kunnen worden. Dit kan voor extra verkoeling zorgen tijdens de tochten op zeer zomerse dagen.
Omdat het schilderwerk een tiental lagen betreft, vergt dit veel tijd. Het bestuur is blij met de ondersteuning door de Rotaractclub Groningen, die met een dozijn mensen meehelpt. Zodra het schilderwerk gereed is, moeten de bekleding en de kap vernieuwd worden. De financiering hiervan is voor een deel rond. Het bestuur zoekt nog naar de middelen om de restauratie van deze koets af te maken, zodat zij komend seizoen weer ingezet kan worden.
Sinds enige tijd rijdt er in Groningen ook een tweede stalhouder.
Dit is de heer Nieboer uit Hoogezand. Hij is vooral actief met rondritten door de stad,
maar reed ook mee met de optocht tijdens afgelopen Koninginnedag.
Net als stalhouder Kuipers heeft hij de beschikking over een trouwcoupé van Stichting De Koetsewagen.
|
Het bestuur is de afgelopen periode ook druk geweest met diverse restauratie- en financieringsplannen. Dat heeft totnogtoe niet mogen resulteren in nieuwe ontwikkelingen, maar we zijn positief voor de toekomst.
Voor de komende tijd zal het bestuur zich bezig houden met het uitbreiden van het aantal donateurs, werken aan de financiering en uitvoering van restauraties van momenteel niet inzetbare rijtuigen en het uitzetten van verschillende aantrekkelijke koetsentochtroutes.
Vanzelfsprekend kunnen bovenstaande inspanningen niet plaatsvinden zonder de ondersteuning van de benodigde financiën. Vandaar dat u bij dit bulletin de jaarlijkse acceptgiro aantreft, waarmee u uw donatie kunt overmaken. Vult u hem vandaag nog in, en steun hiermee het in stand en rijdend houden van de koetsen. De minimumdonatie is gesteld op 15 euro, maar meer geven mag natuurlijk ook. Alvast hartelijk dank voor uw steun.
Met vriendelijke groet,
namens het stichtingsbestuur,
Mertijn Dijkstra
|
|
P.Heidema
Half september is overleden dhr P.Heidema.
Woensdag 11 september is hij naar zijn laatste rustplaats in Thesinge gereden in de lijkkoets van Kuipers.
Dhr Heidema zat als medeoprichter in het be stuur van de stichting Noord Nederlandse
Stal houderij, later stichting de Koetsewagen en het hij was het die de oud Groninger
naam "Koetsewoagen" opperde toen er een nieuwe naam voor de stichting gevonden moest worden.
Piet Heidema was inspecteur van het WPN
voorheen NWP en heeft in die functie samen met van Binsbergen en Wiersema de overgang van fokkerij van landbouwpaard naar rijpaard in belangrijke mate gestuurd.
Maar ieder die naar de concoursen op 28 augustus en elders in het noorden ging,
zal hem zich vooral herinneren als de ringmeester op het middenveld, licht gebogen, met de bolhoed het saluut gevend.
|
mevr Hemmes-Nienhuis
In dezelfde week is overleden mevr Hemmes- Nienhuis de echtgenote van wijlen stalhouder Evert Hemmes. De begrafenis was za 14 sept.
De lijkkoets werd deze keer gereden door Derk Mekkes, die vroeger nog koetsier bij Hemmes is geweest.
Oud contract
Op zoek naar gegevens over dhr Heidema bladerden wij oude klappers met contracten door en inderdaad:
Bij de oprichting van de Stichting Stalhouderij Noord Nederland in 1963 waren als ondertekenaars aanwezig:
- mr A.T Vos
- dhr M.J.P. van Santen
- dhr J.Hemmes
- dhr D.Everts ( later ambassadeur)
- dhr P Heidema
|
Nog een Oud Contract
Ook vonden wij een oud contract van iets later uit 1967, omdat dit een aardige beschrijving van de geschiedenis van de stalhouderij geeft volgt daarvan een klein stukje hieronder:
... dat de Stichting in het jaar 1963 is opgericht in verband met het feit, dat de voormalige stal houderij van E.Hemmes te Groningen ging liquideren en met de bedoeling om in de een of andere vorm deze stalhouderij geheel of gedeel telijk over te nemen en een oplossing voor de voortzetting en verbetering van deze stalhouderij te vinden.
dat de Stichting daartoe enerzijds gelden heeft verzameld en langdurige onderhandelingen met de voormalige stalhouder E. Hemmes heeft gevoerd,- anderzijds contact heeft opgenomen met Heer H. Bolhuis en de Heer D.Dzn. Ter Maten, welke genegen waren om de exploitatie van deze stalhouderij te voeren en daartoe met elkander een vennootschap onder firma aan te gaan:
|
dat tenslotte in onderling overleg de Stichting van de Heer E. Hemmes rij-tuigen, livreien, rijtuiglantarens, en verdere accessoires heeft
aangekocht ...
...heeft kunnen huren de boerderij Groenenstein, Groenensteinlaan 20 te Groningen,
welke boerderij toendertijd bewoond werd door de Heer H. Bolhuis terwijl tevens de Stichting de beschikking
wist te verkrijgen over de rijtuigen der studentenvereniging "Pragmaticum Illustre",
een aantal nieuw ontworpen en vervaardigde livreien en een telefoonaansluiting ten behoeve van de stalhouderij
-Daarna volgden 17 artikelen onder welke voorwaar den de stalhouder zijn stalhouderij moet voeren.-
,
|
Rijtuig restaurateur J.A.Leurs |
Omdat de heer Leurs in het verleden
wel een restauratie werk gedaan had voor stalhouder Kuipers ( een
nieuwe voorkap de Hemmes glaslandauer en het deurtje voor de glazen
omni bus brik) en omdat dat mooi en degelijk was uitgevoerd, besloten
we vorig jaar de Blauw glaslauer daar te laten restaureren. Dat
was een aardig uitgebreide klus, alle hout werk aan de hals moest
vernieuwd worden, de buitenkant van de deuren idem Zoals elders
kunt lezen werd de kap weer neer klapbaar, delen daarvan , hoekjes
etc moesten ook uitgestukt worden. Elke koets heeft 2 ijzeren framebalken
die van voor naar achter door de hele koets lopen. Hieraan zitten
aan de buitenkant houten balken bevestigd waaraan dan weer de houten
buiten bekleding is vastgetim merd. Voor bij de hals werd deze hele
" body" van de koets open gelegd, en daar werden nieu
we stukjes balk waar dat nodig was ingebracht. Voor de precieze
constructie overlegde de heer Leurs met Arie de Jager van het rijtuig
museum.
|
Echter zoals bekend is vaak elke koets
uniek. Onder de 300 koetsen van het rijtuigmuseum was niet er een
van het zelfde type die dezelfde contructie m.b.t. overgang bok
naar voetplank had. Houten panelen werden vaak aan de binnen zijde
met jute beplakt, zo ook hier, waarschijn lijk om scheuren tegen
te gaan, of voor een beter uitwaseming?
Verder zat er nog onder
de bekleding van de achterkap een gebroken toog. Die bekleding
wordt toch geheel vernieuwd omdat ze erg gescheurd was, dus die
is verwijderd, zodat ook de toog vernieuwd kon worden. De heer Leurs
heeft mooi werk geleverd. en hij ziet uit naar nieuwe opdrachten
van de stichting de Koetsewagen. Toen hij onlangs een nieuwe achtergevel
in zijn werkplaat metselde met mooie ouderwetse halfronde toegangsdeuren,
was het belangrijk dat een daarvan hoog genoeg werd om onze koetsen
er onderdoor te kunnen rijden. We hopen maar dat hij de Dodo's waar
tzt. nog het meeste werk aan is ook gemeten heeft, want die hebben
een extra hoge statie bok, maar zo te zien zal het wel lukken. |
|
Internet site
De site trekt
kijkers van ver over de grens omdat ze ook vermeld is bij Amerikaanse
en andere rijtuigsites, en ook bij ons eigen Nationaal Rijtuigmuseum
in Leek Vaak krijgen we emails met vragen naar in- formatie over
rijtuigbouwers of rijtuig typen.
|
Lions Jazz festival
De heer Beaumont van de SNS-Bank Groningen overhandigt tijdens het Lions Jazzfestival in het Stadsparkpaviljoen de cheque aan onze voorzitter van Stichting De Koetsewagen.
|
|
Suggestie voor een koetsentocht: De Westerkwartierroute |
Regelmatig trekken gezelschappen erop uit om per rijtuig langs mooie routes te genieten van de schoonheid van het Groninger land, zonder op het stuur van auto of fiets te hoeven letten.
Het bestuur van Stichting De Koetsewagen reed afgelopen zomer zelf onderstaande route met veel genoegen en kan hem u van harte aanbevelen als u zelf een keer een koetsentocht wilt ondernemen.
Start in de buurt van Stalhouderij Kuipers, bijvoorbeeld vanaf de parkeerplaats achter het BIM-benzinestation in Slaperstil (aan de Frieschestraatweg tussen Groningen en Aduard).
Via de Gaaikemadijk en de E.H. Woltersweg langs het Van Starkenborgkanaal, de Dorkwerder-brug over het Aduarderdiep over, langs de noordzijde van het Van Starkenborgkanaal en over de Steentil, om vlak voor Aduard, rechtsaf te slaan bij de Meedenerweg naar het kerkje van Harkema (na aankondiging koffiestop mogelijk). Hierna de Meedenerweg vervolgen naar Feerwerd; vanuit Feerwerd heeft u twee keuzes:
- Rechtdoor naar Aduarderzijl (lunch
mogelijk in de aan het water gelegen
Zijlsterhoeve);
- Rechtsaf naar Garnwerd (lunchmoge
lijkheid bij Café Hamming); vanuit
Garnwerd terug in de richting van
Feerwerd, maar bij de eerste weg rechts
richting Aduarderzijl.
|
Voor zowel keuze a. als keuze b. vervolgt de route vanuit Aduarderzijl (met haar mooie oude sluizen) via het uitzichtspunt over het
Reitdiep naar de borg Allersma. Vervolgens door Ezinge, langs het Oldehoofsche Kanaal naar Saaksum.
Hiervandaan via Oldehove naar het zeer karakteristieke Niehove. Hier is in Café Eisseshof een thee of borrelstop mogelijk. Ook is de kerk met een kleine expositie te bezichtigen.
Vanuit Niehove de Frytumerweg af en aan het einde links naar Frytum. Voorbij Frytum rechts afslaan naar Noordhorn via de Noorderweg. Vanuit Noordhorn langs het Van Starkenborgkanaal naar Aduard, over de Spanjaardsdijk, Lage Weg, en de S. Veldstraweg. Bij Aduard is er de keuze het Van Starkenborgkanaal te volgen en via de E.H. Woltersweg en de Gaaikemadijk naar het vertrekpunt terug te keren of door Aduard te rijden en langs de Frieschestraatweg naar het startpunt terug te keren.
Wanneer men vertrekt om negen uur 's ochtends en de verschillende stops bij elkaar niet meer dan 3 uur nemen, is men aan het eind van de middag terug.
|
Uw aandacht voor de Blauwe glaslandauer |
Blauwe glaslandauer, op de wieldoppen gemerkt "Hermans Den Haag",
Hermans was een bekende rijtuigbouwer, die dure rijtuigen leverde, dat was ook te zien aan het gebruikte hout na het afkrabben van de verflagen Alle oude verf lagen die erg geknipt en beschadigd waren zijn verwijderd.
De "Blauwe" , is thans in de 2e fase van de restauratie. Het houtwerk is klaar, er moet nog iets aan de deuren gedaan worden, de nieuwe druiplatjes krijgen nog een iets beter profiel, en er is een nieuwe achterste toog, (soort balein om de kap op te spannen), gemaakt.
Er is door onze stoffeerder een offerte uitge bracht voor het bekleden en het aanbrengen van een nieuwe kap, maar dan moet eerst het schil derwerk klaar zijn; de eerste 2 lagen grondverf zijn pas aangebracht, er volgen nog 6 en dan 4 lagen kleurlak.
|
De voorste kap kan naar beneden geklapt wor den onder bok, (de raampjes moeten er wel eerst uitgenomen worden). Wij hebben er voor geko zen dit mechanisme hier geheel te restaureren, wat bij de 2 andere glas landauers niet meer mogelijk was.
Het inklapbare frame van voorkap, heeft boven dien iets bijzonders: er zit een veermechanisme in, dat de kap zacht doet neer dalen d.m.v links en rechts een stapel messing bladveren waarvan de spanning toeneemt bij het neerlaten van de voorkap. Met een stelschroef achter de dekplaat is een voorspanning in te stellen.
De leren achterkap heeft een drukveer in een dubbele huls als demping.
De ramen in de deurtjes hebben als ze omhoog geschoven worden boven geen steun aan een kozijn en daarom zijn er opklapbare messing raamgeleiders, herstel van de juiste constructie hiervan kost ons ook nogal wat hoofdbrekens.
Maar als deze koets klaar is hebben we weer een waardevol goed bruikbaar rijtuig terug van een beroemde rijtuigbouwer.
|
Hierbij meld ik me aan als donateur van de Stichting 'De Koetsewagen'
Naam: ...............................................................................
Adres: ...............................................................................
Postcode: .............................. Woonplaats: ............................
Mijn donatie a 15,- per jaar maak ik over na ontvangst van een acceptgirokaart van de Stichting 'De Koetsewagen'. Na mijn betaling ontvang ik eenmaal per jaar het blad 'De Koetsewagen'.
.............................. .............................. .............................
(plaats) (datum) (handtekening)
Laten we er met z'n allen voor zorgen dat dit stuk cultuurbezit niet verloren gaat en dat we nog tot in lengte van dagen kunnen genieten van de prachtige aanblik die een koets ons in de straten biedt.
|